Ikigo cy’igihugu gishinzwe ibarurishamibare (NBS) uyu munsi cyashyize ahagaragara imibare y’igihugu CPI (igipimo cy’ibiciro by’umuguzi) na PPI (igipimo cy’ibiciro by’umusaruro) muri Mutarama 2023. Ni muri urwo rwego, Ikigo cy’igihugu gishinzwe ibarurishamibare mu mujyi w’ishami ry’ibarurishamibare mu mujyi, Dong Lijuan kugira ngo yumve.
1. CPI yazamutse
Muri Mutarama, ibiciro by’abaguzi byazamutse kubera ingaruka z’Iserukiramuco no kunoza no guhindura politiki yo gukumira no kurwanya icyorezo.
Ukwezi-ukwezi, CPI yazamutseho 0.8 ku ijana uhereye ku kwezi gushize.Muri byo, ibiciro by’ibiribwa byazamutseho 2,8 ku ijana, amanota 2,3 ku ijana ugereranyije n’ukwezi gushize, bigira ingaruka ku izamuka rya CPI ry’amanota 0.52 ku ijana.Mu bicuruzwa by’ibiribwa, ibiciro byimboga mbisi, bagiteri nshya, imbuto nshya, ibirayi n’ibikomoka ku mazi byazamutseho 19,6 ku ijana, 13.8 ku ijana, 9.2 ku ijana, 6.4 ku ijana na 5.5 ku ijana, bikabije, ugereranije n’ukwezi gushize, bitewe n’ibihe byagenwe nka Umunsi mukuru.Mugihe itangwa ry'ingurube ryakomeje kwiyongera, ibiciro by'ingurube byagabanutseho 10.8 ku ijana, amanota 2,1 ku ijana ugereranije n'ukwezi gushize.Ibiciro bitari ibiribwa byazamutseho 0.3 ku ijana bivuye ku kugabanuka kwa 0.2 ku ijana mu kwezi gushize, bituma amanota agera kuri 0,25 ku ijana yiyongera kuri CPI.Ku bijyanye n’ibicuruzwa bitari ibiribwa, hamwe no kunoza no guhindura politiki yo gukumira no kurwanya icyorezo, icyifuzo cy’ingendo n’imyidagaduro cyiyongereye ku buryo bugaragara, kandi ibiciro by’itike y’indege, amafaranga yo gukodesha ubwikorezi, amatike y’amafirime, n’ubukerarugendo byiyongereyeho 20.3. %, 13.0%, 10.7%, na 9.3%.Ingaruka zo gusubira mu bakozi bimukira mu mujyi wabo mbere y’ibiruhuko no kwiyongera kwa serivisi, ibiciro bya serivisi zo mu rugo, serivisi z’amatungo, gusana ibinyabiziga no kubitaho, gutunganya imisatsi n’ibindi bikorwa byose byazamutseho 3,8% bigera kuri 5.6%.Ingaruka z’imihindagurikire y’ibiciro bya peteroli mpuzamahanga, lisansi yo mu gihugu na mazutu yagabanutseho 2,4% na 2,6%.
Ku mwaka-ku-mwaka, CPI yazamutseho 2,1 ku ijana, amanota 0.3 ku ijana ugereranyije n'ukwezi gushize.Muri byo, ibiciro by'ibiribwa byazamutseho 6.2%, amanota 1,4 ku ijana ugereranyije n'ukwezi gushize, bituma CPI yiyongera ku gipimo cya 1.13 ku ijana.Mu biribwa, ibiciro bya bagiteri nshya, imbuto nshya n'imboga byazamutseho 15.9 ku ijana, 13.1 ku ijana na 6.7 ku ijana.Ibiciro by'ingurube byazamutseho 11.8%, amanota 10.4 ku ijana ugereranije n'ukwezi gushize.Ibiciro by'amagi, inyama z'inkoko n'ibicuruzwa byo mu mazi byazamutseho 8,6%, 8.0% na 4.8%.Ibiciro bya peteroli n'ibiribwa byazamutseho 2,7% na 6.5%.Ibiciro bitari ibiribwa byazamutseho 1,2 ku ijana, amanota 0.1 ku ijana ugereranyije n’ukwezi gushize, bitanga amanota agera kuri 0,98 ku ijanisha rya CPI.Mu bicuruzwa bitari ibiribwa, ibiciro bya serivisi byazamutseho 1.0 ku ijana, amanota 0.4 ku ijana ugereranije n'ukwezi gushize.Ibiciro by'ingufu byazamutseho 3.0%, amanota 2,2 ku ijana ugereranyije n'ukwezi gushize, hamwe na lisansi, mazutu na peteroli ya peteroli ya peteroli yazamutseho 5.5%, 5.9% na 4.9%, byose biratinda.
Ingaruka ziterwa n’imihindagurikire y’ibiciro by’umwaka ushize zagereranijwe ku gipimo cya 1,3 ku ijana cy’ukwezi kwa Mutarama 2.1 ku ijana umwaka ushize ku mwaka CPI yiyongereye, mu gihe ingaruka z’izamuka ry’ibiciro bishya zagereranijwe ku manota 0.8 ku ijana.Usibye ibiciro by'ibiribwa n'ingufu, CPI yibanze yazamutseho 1.0 ku ijana umwaka ushize, amanota 0.3 ku ijana ugereranije n'ukwezi gushize.
2. PPI yakomeje kugabanuka
Muri Mutarama, ibiciro by'ibicuruzwa byo mu nganda byakomeje kugabanuka muri rusange, bitewe n'ihindagurika ry'ibiciro bya peteroli mpuzamahanga ndetse no kugabanuka kw'ibiciro by'amakara mu gihugu.
Ukwezi-ukwezi, PPI yagabanutseho 0.4 ku ijana, amanota 0.1 ku ijana ugereranije n'ukwezi gushize.Igiciro cyuburyo bwo gukora cyagabanutseho 0.5%, cyangwa amanota 0.1 ku ijana.Igiciro cyuburyo bwo kubaho cyagabanutseho 0.3 ku ijana, cyangwa 0.1 ku ijana hejuru.Ibintu byatumijwe mu mahanga byagize ingaruka ku giciro cyo kugabanuka cy’inganda zikomoka kuri peteroli mu gihugu, hamwe n’igiciro cy’amabuye ya peteroli na gaze gasanzwe cyamanutseho 5.5%, igiciro cya peteroli, amakara n’ibindi bitunganyirizwa peteroli byagabanutseho 3,2%, n’igiciro cy’ibikoresho fatizo bikomoka ku miti n’ibicuruzwa bivura imiti; gukora hasi 1.3%.Gutanga amakara byakomeje kwiyongera, hamwe n’ibiciro byo gucukura amakara n’inganda zo gukaraba byagabanutseho 0.5% bivuye kuri 0.8% mu kwezi gushize.Biteganijwe ko isoko ryibyuma rizatera imbere, gushonga ibyuma bya fer fer hamwe n’inganda zitunganya ibicuruzwa byazamutseho 1.5%, byiyongereyeho 1,1%.Byongeye kandi, ibiciro by’inganda zitunganya ibiribwa n’ubuhinzi byagabanutseho 1,4 ku ijana, ibiciro by’itumanaho rya mudasobwa n’ibindi bikoresho bikoresha ibikoresho bya elegitoronike byagabanutseho 1,2%, n’ibiciro by’inganda z’imyenda byagabanutseho 0.7%.Ibicuruzwa bidafite fer fer hamwe no gutunganya kalendari ibiciro byinganda byakomeje kuba byiza.
Ku mwaka-ku-mwaka, PPI yagabanutseho 0.8 ku ijana, amanota 0.1 ku ijana yihuta kurusha ukwezi gushize.Igiciro cy'ibicuruzwa byagabanutseho 1,4 ku ijana, kimwe n'ukwezi gushize.Igiciro cyuburyo bwo kubaho cyazamutseho 1.5 ku ijana, cyamanutseho 0,3 ku ijana.Ibiciro byagabanutse muri 15 mu nzego 40 z’inganda zabajijwe, kimwe n’ukwezi gushize.Mu nganda zikomeye, igiciro cy’inganda zogosha ibyuma n’inganda zitunganya ibicuruzwa byagabanutseho 11,7 ku ijana, cyangwa amanota 3.0 ku ijana.Ibikoresho by’imiti n’ibikoresho byo gukora imiti byagabanutseho 5.1 ku ijana, igipimo cyo kugabanuka nkukwezi gushize.Ibiciro byinganda zidafite fer fer na feri yinganda byagabanutseho 4.4%, cyangwa amanota 0.8 ku ijana;Ibiciro by'inganda zidoda byagabanutseho 3.0 ku ijana, cyangwa 0,9 ku ijana.Byongeye kandi, igiciro cya peteroli, amakara n’inganda zindi zitunganya lisansi cyazamutseho 6.2%, cyangwa amanota 3,9 ku ijana.Igiciro cyo gukuramo peteroli na gaze karemano cyazamutseho 5.3%, cyangwa amanota 9.1 ku ijana.Ukwezi gucukura amakara no gukaraba byazamutseho 0.4 ku ijana bivuye ku kugabanuka kwa 2.7 ku ijana mu kwezi gushize.
Ingaruka ziterwa n’imihindagurikire y’ibiciro by’umwaka ushize hamwe n’ingaruka zo kuzamuka kw'ibiciro bishya biteganijwe ko ari amanota -0.4 ku ijana yo muri Mutarama 0.8 ku ijana umwaka ushize ugabanuka muri PPI.
Igihe cyo kohereza: Gashyantare-10-2023